Share
Εν έτη 2023 μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα ότι η αρθρογραφία για την οικονομική, πολιτική και κοινωνική σημασία των ΟΠΥ βρίσκεται πολύ συχνά, τουλάχιστον συγκριτικά με τις προηγούμενες δεκαετίες, ανάμεσα στα hot topics των ενημερωτικών μέσων σε Ελλάδα και εξωτερικό, εμπεριέχοντας μάλιστα όρους όπως «κρισιμότητα», «αλυσίδα εφοδιασμού», «βιώσιμη ανάπτυξη».
Για την παγκόσμια εξορυκτική κοινότητα το γεγονός αυτό μπορεί να θεωρηθεί μία νίκη ή ένα καλό βήμα προς τη βελτίωση του διαύλου επικοινωνίας με το ευρύ, καταναλωτικό, κοινό το οποίο συνήθως συνδέει τις ΟΠΥ με τον τομέα της γεωργίας και της αγροδιατροφής ενώ, τείνει να ξεχνά (ή να αγνοεί) ότι η σύγχρονη τεχνολογική ευμάρεια οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις ΟΠΥ.
Στη γηραιά ήπειρο, οι θεσμικές πρωτοβουλίες για τις κρίσιμες πρώτες ύλες (Critical Raw Materials Act, CRMA) και τη βιομηχανία καθαρών εκπομπών έχουν στηριχθεί στο γεγονός ότι η οικονομική ανάπτυξη αλλά και η πράσινη μετάβαση θεμελιώνονται πάνω στην αξιοποίηση του ευρωπαϊκού ορυκτού πλούτου, κάτι που εύλογα οδηγεί σε ανάγκη εντατικοποίησης των εξορυκτικών έργων. Είναι, όμως, αυτή η υψηλή πολιτική αναγνώριση το «άγιο δισκοπότηρο» για την επιτάχυνση της δραστηριότητας σε όλη την αλυσίδα αξίας των ΟΠΥ; Η απάντηση είναι όχι, καθώς η κοινωνική αποδοχή (Social License to Operate, SLO) και η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης των εξορυκτικών έργων, παραμένουν οι αδύναμοι κρίκοι του συνολικού εγχειρήματος.
Η κοινωνική αποδοχή για την εξορυκτική δραστηριότητα στην Ευρώπη «σκοντάφτει» εδώ και αρκετές δεκαετίες στη νοοτροπία του Not in My Back Yard (NIMBY), ενός καθαρά επικοινωνιακού αναχώματος που τροφοδοτήθηκε από κοντόφθαλμες πολιτικές αποφάσεις και πολύχρονη απουσία κώδικα δεοντολογίας στο σχεδιασμό του πιο νευραλγικού τομέα της πρωτογενούς οικονομίας. Αυτή η νοοτροπία, σε συνδυασμό με την «επίπονη» σε πολλά κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, διαδικασία αδειοδότησης των εξορυκτικών έργων, θα έλεγε κανείς ότι συνιστούν μια διαχρονική αστοχία, που κάθε άλλο παρά βοηθάει: (α) τον Ευρωπαίο πολίτη να ξεφύγει από την πλάνη του «φυόμενου tesla car» και (β) τον εξορυκτικό κλάδο να αποχωριστεί το χαρακτηρισμό του «κακού της επιχειρηματικής παρέας».
Εν έτη 2023 είναι προφανές και αδιαπραγμάτευτο ότι η Ευρώπη χρειάζεται αειφορική αξιοποίηση του ορυκτού της πλούτου. Ποια είναι όμως η πραγματικότητα; Η παραγωγή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας όπως οι μπαταρίες για ηλεκτρικά οχήματα, ανεμογεννήτριες, κ.α. στηρίζεται στην επάρκεια κρίσιμων και στρατηγικών πρώτων υλών που, με τη σειρά της, στηρίζεται στις εισαγωγές από τρίτες χώρες, με αρκετές από αυτές να διατηρούν συνθήκες εξόρυξης με χαμηλά πρότυπα συνθηκών εργασίας, υψηλού περιβαλλοντικού αποτυπώματος και ανυπαρξίας διαλόγου με τους κοινωνικούς εταίρους.
Αδιέξοδο ή ευκαιρία;
Η Ευρωπαϊκή εξορυκτική βιομηχανία αντιμετωπίζει τους στόχους του CRMA χωρίς ιδιαίτερο σκεπτικισμό, αντιλαμβανόμενη ότι ο κανονισμός μπορεί να γίνει μια νέα αφετηρία στην προσπάθεια επίτευξης των φιλόδοξων στόχων της Ευρώπης για την κλιματική ουδετερότητα. Ωστόσο, προκειμένου ο κανονισμός να μετουσιωθεί σε παραγωγική συνέργεια, είναι απαραίτητες ακόμη κάποιες στρατηγικής σημασίας κινήσεις:
Η εταιρική διαφάνεια και η εύληπτη νομοθεσία είναι οι ουσιαστικές προϋποθέσεις που θα εξασφαλίσουν ηθική και υπεύθυνη εξόρυξη, βάζοντας γερά θεμέλια για: (α) ουσιαστικό διάλογο με την κοινωνία και (β) νέες επενδύσεις. Αυτές οι προϋποθέσεις μπορούν να εξασφαλίσουν μια άλλη κρίσιμη παράμετρο, αυτή της βιωσιμότητας του κλάδου, εμπνέοντας τη νέα γενιά να γνωρίσει, να αγαπήσει και να εργαστεί για την εξέλιξη της μεταλλευτικής δραστηριότητας.
Ο Ελληνικός εξορυκτικός κλάδος έχει υιοθετήσει τις αρχές της βιωσιμότητας εδώ και χρόνια, εξασφαλίζοντας τις απαραίτητες πρώτες ύλες με το ελάχιστο δυνατό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, αξιοποιώντας τεχνολογίες αιχμής και προσφέροντας θέσεις εργασίας υψηλής εξειδίκευσης.
Το έργο των Σκουριών της Ελληνικός Χρυσός είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα
Η στρατηγική επένδυση της Ελληνικός Χρυσός στις Σκουριές μπορεί να εξασφαλίσει σημαντικές πρώτες ύλες που θα βοηθήσουν την Ευρώπη να ενισχύσει τη διαθεσιμότητα σε κρίσιμα και στρατηγικά μέταλλα και να συμβάλλει στην επίτευξη των ποσοτικών στόχων του CRMA και της Ένωσης για αυτονομία σε ΟΠΥ, ενώ ταυτόχρονα θα έχει σημαντικά οφέλη για την ελληνική οικονομία. Συγχρόνως, το έργο τοποθετείται στην 5η θέση της λίστας των 10 σημαντικότερων έργων εξόρυξης χαλκού παγκοσμίως για το 2023.
Βασικό στοιχείο της επένδυσης είναι η διαφάνεια. Το έργο των Σκουριών είναι ένα παράδειγμα δημιουργίας εμπιστοσύνης και κατάρριψης στερεοτύπων για την εξόρυξη. Η εταιρεία εκπόνησε Μελέτη Περιβαλλοντικών & Κοινωνικών Επιπτώσεων (ΜΠΚΕ) για το νέο της επενδυτικό σχέδιο και πραγματοποίησε από τον Ιούλιο έως και τα τέλη Σεπτεμβρίου του 2022, μια μεγάλη και ανοιχτή δημόσια διαβούλευση, πρωτοφανή για τα ελληνικά χρονικά, μέσω μιας σειράς ανοιχτών εκδηλώσεων στις τοπικές κοινότητες του Δήμου Αριστοτέλη. Στις εκδηλώσεις η εταιρεία παρουσίασε, ανέλυσε και συζήτησε ανοιχτά με τους κοινωνικούς της εταίρους, το σύνολο των κοινωνικών και περιβαλλοντικών πτυχών του έργου, σε μια διαδικασία όπου κάθε ενδιαφερόμενος είχε την ευκαιρία να διατυπώσει γνώμες, ενστάσεις και τυχόν αντιρρήσεις.
Η ώρα των αποφάσεων
Εν έτη 2023, το Ευρωπαϊκό επενδυτικό πλαίσιο είναι στραμμένο στον άνθρωπο και το περιβάλλον, προσκαλώντας όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς να μιλήσουν, να διαφωνήσουν, να προτείνουν, να συμφωνήσουν και να συνεργαστούν για τη βιωσιμότητα και την αειφορία. Οι τεχνολογικές εξελίξεις επιτάσσουν αλλαγές που θα ευδοκιμήσουν μόνο μέσα από συνεργασίες. Κάθε επιχειρηματικός κλάδος, ειδικά ο εξορυκτικός, οφείλει να αξιοποιήσει το momentum. Και εδώ η αξιοποίηση δεν αφορά σε κοιτάσματα και τεχνολογίες αιχμής αλλά σε ουσιαστική πρό(σ)κληση σε όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς για συζήτηση με θέμα: ώρα να ξανα-συστηθούμε.
